BURAK DALGIN: "BYD’YE SAĞLANAN AYRICALIKLARIN KARŞILIĞI VAR MI?"
Fabrika ortada yokken teşvik devreye girdi: Kamu zararı riski gündemde
Balıkesir Milletvekili Burak Dalgın, Çinli otomotiv devi BYD ile yapılan yatırım anlaşmasına dair önemli soruları TBMM’ye verdiği soru önergesiyle gündeme taşıdı. Türkiye’nin otomotiv sektöründe hızlı büyüyen markalarından biri haline gelen BYD’nin, yatırım taahhüdünü henüz yerine getirmemesine rağmen gümrük vergisi muafiyetinden faydalandığına dikkat çeken Dalgın, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın yanıtlaması talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne kapsamlı bir yazılı soru önergesi sundu.
Dalgın, Cumhurbaşkanı Kararı ile Çin’den ithal edilen hibrit ve içten yanmalı otomobillere getirilen %40 oranındaki ek gümrük vergisinden, BYD firmasına yatırım yapacağı taahhüdü karşılığında muafiyet sağlandığını; ancak yatırım sürecine dair somut bir ilerleme görülmediğini belirtti.
Teşvik var yatırım yok!
“BYD, Türkiye’de yatırım yapma sözü verdi ama bu söz henüz tutulmuş değil. Buna rağmen teşvikler devrede ve şirket, 2025’in ilk yarısında pazar payını yüzde 4 seviyesine taşıdı. Fabrika yok ama teşvik var. Bu çelişki kamu yararı açısından ciddi sorular doğuruyor” diyen Dalgın, konunun takipçisi olacaklarını vurguladı.
Basında ve sektörde yer alan bilgilere göre, BYD’nin Manisa’da kurmayı taahhüt ettiği fabrika projesi kapsamında henüz temel dahi atılmadı. Ancak şirket, söz konusu vergi muafiyeti sayesinde pazar payını neredeyse 20 kat artırdı.
Dalgın önergesinde şu kritik sorulara yanıt arıyor:
1. BYD’nin Manisa’da kurmayı taahhüt ettiği fabrikanın inşasında gelinen son aşama ve zaman planı nedir? Fabrikanın ne zaman faaliyete geçmesi planlanmaktadır?
2. BYD’ye yatırım teşviği çerçevesinde tanınan gümrük vergisi imtiyazları neden yatırım, üretim ve istihdam gibi belirli taahhütlerin yerine getirilmesine bağlanmamıştır?
3. BYD ile imzalanan anlaşma kapsamında, yatırımın aksaması senaryosu düşünülerek teminat mektupları alınmış mıdır? Şayet firmadan teminat mektupları alındıysa, bu teminat mektupları Çin’de mukim bankalar aracılığıyla mı nakde çevrilecektir?
4. BYD’nin gümrük vergisinden muaf tutulması nedeniyle halihazırda elde ettiği ilave kazanç fabrika için yapacağı yatırıma kıyasla ne seviyededir? Firma yeni fabrikasını kurmadan amorti etmiş midir?
5. BYD firması Mayıs 2025’te Macaristan hükümetiyle anlaşarak bu ülkede bir bölgesel genel merkez ve ARGE merkezi kurmayı taahhüt etmiştir. Firmanın ülkemizde yapacağı yatırım teşviki bunun gibi katma değer taahhütleri içermekte midir?
Yatırım teşviklerinde şeffaflık, hesap verebilirlik ve eşitlik ilkesinin esas alınması gerektiğini ifade eden Dalgın, “Bu tarz teşviklerde ‘önce yatırım, sonra destek’ prensibi hayati önem taşır. Aksi takdirde kamu kaynakları geri dönüşü olmayan şekilde heba olabilir” dedi.
